Największe jezioro Armenii i jedno z największych jezior wysokogórskich na Kaukazie oraz w całym regionie Kaukazu Południowego.
Położone jest w prowincji Gegharkunik, na wschodzie Armenii, na wysokości około 1900 metrów nad poziomem morza. Jego powierzchnia wynosi około 1240 km², co stanowi znaczną część terytorium Armenii, a maksymalna głębokość sięga około 83 metrów.
Sewan pełni ogromną rolę zarówno w gospodarce, jak i w kulturze Armenii. Jest ważnym źródłem wody pitnej, irygacji oraz rybołówstwa, a także popularnym miejscem turystycznym. Nad brzegiem jeziora znajduje się wiele kurortów, plaż i miejsc rekreacyjnych, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów z zagranicy. Wokół jeziora rozciągają się malownicze krajobrazy – zielone wzgórza, górskie stoki i widoki na otaczające szczyty Kaukazu.
Jezioro Sewan jest również miejscem o dużym znaczeniu historycznym i religijnym. Na jego półwyspie, który dawniej był wyspą, wznosi się klasztor Sewanawank, zbudowany w IX wieku. Klasztor był ważnym ośrodkiem religijnym i edukacyjnym, a jego położenie nad wodami jeziora nadaje mu wyjątkowego, niemal mistycznego charakteru. Obecnie półwysep ten jest popularnym miejscem spacerów, fotografii i podziwiania panoramy jeziora.
Ekosystem jeziora jest unikalny. Sewan jest domem dla wielu gatunków ryb, w tym tradycyjnego dla Armenii pstrąga sewanskiego, który był ważnym elementem lokalnej gospodarki i kuchni. Niestety w XX wieku zmiany poziomu wód i działalność człowieka doprowadziły do spadku liczebności niektórych gatunków, co wymagało działań ochronnych.
Dla Ormian jezioro Sewan ma także symboliczne znaczenie – jest postrzegane jako jedno z najbardziej „archetypowych” miejsc Armenii, symbol czystości, naturalnego piękna i duchowego spokoju. W połączeniu z klasztorem Sewanawank i otaczającymi górami, Sewan tworzy pejzaż, który łączy przyrodę, historię i kulturę Armenii w jednym, niezapomnianym miejscu.
Klasztor Sewanawank
Klasztor Sewanawank (orm. Սևանավանք, „Czarny klasztor”) jest jednym z najbardziej malowniczo położonych i symbolicznych zabytków Armenii. Wznosi się na północno-zachodnim brzegu jeziora Sewan, największego akwenu kraju, otoczonego górami Gegharkuniku. Dawniej klasztor stał na wyspie, jednak w XX wieku, w wyniku obniżenia poziomu jeziora przez sowieckie prace hydrotechniczne, wyspa połączyła się z lądem, tworząc dzisiejszy półwysep.
Klasztor został ufundowany w 874 roku przez księżniczkę Mariam, córkę króla Ashota I Bagratuniego. Był to czas odradzania się państwowości ormiańskiej po długim okresie arabskiego panowania.
Ascetyczny ośrodek mnichów
Od początku klasztor był miejscem surowej ascezy. Źródła wspominają, że mnisi żyli tu w odosobnieniu, w skromnych celach, z dala od miast i pokus świata. Obowiązywał zakaz spożywania mięsa i wina, a życie codzienne koncentrowało się na modlitwie, pracy fizycznej i kopiowaniu rękopisów. Dzięki temu Sewanawank stał się ważnym ośrodkiem duchowości i piśmiennictwa średniowiecznej Armenii.
Architektura i układ
Z pierwotnego kompleksu zachowały się dwa główne kościoły: Surp Arakelots („Świętych Apostołów”) oraz Surp Astwacacin („Świętej Bogurodzicy”). Oba wzniesiono z ciemnego bazaltu, co dało im charakterystyczny, surowy wygląd — stąd określenie „czarny klasztor”. Świątynie mają typowy dla Armenii plan krzyża z centralną kopułą (plan krzyżowo-kopułowy) i proste, lecz harmonijne proporcje.
Zwiedzanie
Do klasztoru można dojechać z Erywania w około półtorej godziny. Warto przygotować się na krótką wspinaczkę po kamiennych schodach, prowadzących od brzegu jeziora na wzgórze. Nagrodą są przepiękne widoki — szczególnie o wschodzie lub zachodzie słońca, gdy bazaltowe mury klasztoru przybierają złocisto-miedziany odcień. Ze względu na wysokość (ok. 1900 m n.p.m.) temperatura bywa tu znacznie niższa niż w stolicy, więc przydaje się cieplejsze ubranie.
