Malta ma długą i złożoną historię, która sięga czasów prehistorycznych. Wyspa była zamieszkana już w czasach neolitu, co potwierdzają imponujące megalityczne świątynie, takie jak Ħal Saflieni Hypogeum i świątynie w Ħaġar Qim, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
W okresie klasycznym Malta była kolonią fenicką, a później rzymską. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego wyspa znalazła się pod panowaniem Bizancjum, a następnie Arabów, którzy wprowadzili swoje wpływy kulturowe i architektoniczne. W 1091 roku Malta została zdobyta przez Krzyżowców, a ich obecność na wyspie trwała przez wiele wieków. Najważniejszym okresem w historii Malty była jej rola jako siedziba Zakonu Maltańskiego, który obronił wyspę przed wieloma najazdami tureckimi, w tym słynnej bitwy pod Lepanto w 1571 roku.
Język maltański, znany jako Maltese, jest jednym z niewielu języków semickich w Europie i posiada unikalne cechy, które odzwierciedlają wpływy arabskie, włoskie i angielskie. Angielski jest również szeroko używany i jest jednym z dwóch języków urzędowych.
Mięso z królika w maltańskiej kuchni
W kuchni maltańskiej mięso królika odgrywa bardzo ważną rolę i jest jednym z najważniejszych tradycyjnych składników. Królik pojawił się w kuchni Malty jeszcze w czasach, gdy wyspa była pod panowaniem rycerzy joannitów (XVI-XVIII wiek), ale tradycja jego spożywania sięga prawdopodobnie jeszcze wcześniej.
Powód może być prozaiczny: jeżeli mieszkasz w najgęściej zaludnionym rejonie Europy, to gdzie znajdziesz miejsce na hodowlę krów? Króliki, łatwe do hodowli i dostępne na terenach wiejskich, stały się więc podstawowym źródłem mięsa dla zwykłych mieszkańców.
Najbardziej znane danie z królika – Stuffat tal-Fenek
Najbardziej kultowym daniem maltańskim z królika jest gulasz króliczy, czyli stuffat tal-fenek. To duszone mięso królika w bogatym sosie pomidorowym z czosnkiem, cebulą, czerwonym winem, liściem laurowym i innymi przyprawami. Podaje się je zazwyczaj z ziemniakami lub makaronem.
Semicka wyspa na indoeuropejskim morzu
Malta jest jedynym krajem w Europie, którego język - maltański - należy do rodziny języków semickich. Jest to jedyny język semicki, który zapisał się w kulturze europejskiej i posiada status języka urzędowego w Unii Europejskiej.
Czy Maltańczycy są etnicznie Semitami?
To bardziej skomplikowane. Genetycznie Maltańczycy są bliscy ludom południowych Włoch, Sycylii i północnej Afryki. Jednak nie można ich jednoznacznie określić jako „Semitów”, ponieważ przez wieki mieszali się z Fenicjanami, Rzymianami, Normanami, Arabami i Włochami.
Czy Maltańczycy to potomkowie Fenicjan?
- Genetycznie – tak, częściowo. Badania wskazują, że Maltańczycy mają więcej wspólnego z ludami Sycylii i południowych Włoch niż z Arabami.
- Kulturowo – wpływy fenickie są znacznie mniej widoczne niż arabskie czy włoskie.
- Językowo – maltański ma strukturę wywodzącą się z arabskiego, ale nie jest tożsamy z fenickim.
Suwerenny Wojskowy Zakon Szpitalników Świętego Jana z Jerozolimy, z Rodos i z Malty
Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty, znany najczęściej jako Zakon Maltański, to jedna z najstarszych instytucji chrześcijańskich, której historia sięga czasów krucjat. Powstał około 1048 roku w Jerozolimie jako wspólnota zakonników opiekujących się pielgrzymami przybywającymi do Ziemi Świętej. Początkowo był zakonem szpitalnym i prowadził hospicjum przy kościele św. Jana Chrzciciela, prowadzony przez kupców z Amalfi, od którego wzięła się pierwotna nazwa - Joannici.
Po zdobyciu Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 roku, zakon szybko zyskał status zakonu rycerskiego, łączącego działalność charytatywną i medyczną z militarną obroną chrześcijaństwa w Ziemi Świętej.
Po upadku Królestwa Jerozolimskiego zakon przenosił swoją siedzibę kilkukrotnie. Najpierw osiadł w Akce, a po jej upadku w 1291 roku przeniósł się na Cypr, a następnie – w 1310 – zdobył wyspę Rodos, która stała się jego nową bazą. Tam Joannici przekształcili się w potęgę morską, organizując wyprawy przeciwko muzułmańskim piratom i broniąc chrześcijańskiego szlaku handlowego na Morzu Śródziemnym. Ich rządy na Rodos trwały do 1522 roku, kiedy to po oblężeniu wyspy przez sułtana Sulejmana Wspaniałego zostali zmuszeni do kapitulacji i opuszczenia wyspy.
Nową siedzibą zakonu została wyspa Malta, którą otrzymali w 1530 roku z rąk cesarza Karola V jako lenno, w zamian za symboliczną opłatę – jednego sokoła rocznie. Tam zakon przekształcił się w rzeczywiste, suwerenne państwo, posiadające własną administrację, flotę wojenną, dyplomację i system monetarny. Największą sławę zdobył podczas Wielkiego Oblężenia Malty w 1565 roku, kiedy to garstka rycerzy i lokalnych obrońców odparła potężną armię Imperium Osmańskiego. Był to moment kulminacyjny w historii zakonu, który na długie dziesięciolecia stał się symbolem chrześcijańskiego oporu wobec islamu.
