Miasto w regionie Île-de-France, około 17 km na południowy zachód od centrum Paryża.
Choć znane głównie z Pałacu Wersalskiego, samo w sobie jest interesującym ośrodkiem miejskim, z własną historią, społecznością i funkcjami administracyjnymi.
Pierwsze wzmianki o Wersalu pochodzą z XI wieku – była to wówczas niewielka wioska otoczona lasami i polami. Nazwa „Versailles” może pochodzić od łacińskiego versare – uprawiać, obracać ziemię.
Król Ludwik XIV przeniósł dwór królewski do Wersalu w 1682 roku. Wokół pałacu zaczęło powstawać miasto planowane, z klasycznymi osiami urbanistycznymi, dzielnicą urzędników, służby i arystokracji. Choć dwór opuścił pałac w 1789 roku (po Rewolucji Francuskiej), Wersal pozostał ważnym miastem administracyjnym.
Po 1870 roku, gdy Francja przegrała wojnę z Prusami, to w Wersalu ogłoszono powstanie Cesarstwa Niemieckiego (1871) – symboliczne upokorzenie Francji. W tym samym roku to właśnie w Wersalu zebrał się francuski rząd tymczasowy (po Komunie Paryskiej).
Marché Notre-Dame
Jeden z najstarszych i najbardziej klimatycznych targów w całej Francji, a z pewnością jeden z najbardziej charakterystycznych punktów miasta Wersal (Versailles). Jeśli interesuje Cię codzienne życie mieszkańców, to jest to doskonałe miejsce, by poczuć lokalną atmosferę – zupełnie inną niż w pałacowych salach.
To historyczny targ miejski, który powstał na polecenie Ludwika XIV już w XVII wieku – mniej więcej równolegle z rozbudową samego Wersalu. Znajduje się na Place du Marché Notre-Dame, niedaleko od kościoła Notre-Dame (stąd nazwa) i zaledwie kilka minut pieszo od pałacu.
Targ składa się z czterech pawilonów kamiennych, które otaczają główny plac. Każdy z nich specjalizuje się w innej kategorii produktów: mięso, ryby, produkty mleczne, owoce i warzywa itp. W dni targowe na samym placu rozkładane są stoiska otwarte, często pod kolorowymi parasolami – wygląda to bardzo malowniczo.
Całość otaczają stylowe kamieniczki z XVIII i XIX wieku, w których mieszczą się sklepy, kawiarnie i piekarnie.
Fenomen dworu
Historycy opisują to jako „teatralizację władzy”, szczególnie w wersji francuskiej absolutyzmu, gdzie król stał się symbolem porządku, centrum wszechświata, ale w praktyce ... często był zakładnikiem ceremonialnych obowiązków i uzależniony od układów dworskich, które sterowały dostępem do niego.
W Wersalu Ludwik XIV wykreował się jako „Król Słońce”, nowy Apollo, słońce to centrum nieba, ale w efekcie dwór był maszyną autokontrolującą samego monarchę, a nie narzędziem jego kontroli.
Monarcha traci zdolność oceny, bo widzi tylko to, co pokazuje mu dwór. W pewnym momencie, nie wiesz już, czy jesteś Apollinem, czy tylko odgrywasz go dla widzów, których nie znasz i którym nie ufasz.
Gdy widzisz dziś pałac, fontanny, złoto i rzeźby Apolla, łatwo zachwycić się formą. Ale jak zauważyłeś - jest w tym coś niepokojącego, wręcz dehumanizującego. Król - symbol wszechwładzy - staje się samotny, otoczony lustrami i maskami, które sam stworzył.
To właśnie sprawia, że Wersal nie tylko zachwyca – ale i przeraża.
Król, który w Wersalu był karmiony pozorami boskości na koniec trafił na ołtarz ludowego gniewu, samotny i bezbrzeżnie nieprzygotowany. Podobnie jak baranek paschalny: niewinny, ale konieczny, by nowy porządek mógł się narodzić.
Pałac wersalski - Château de Versailles
Jeden z najważniejszych zabytków Europy – i symboli absolutyzmu, francuskiego baroku i sztuki władzy.
Pierwotnie skromny pałacyk myśliwski Ludwika XIII z lat 1620–1630. Przebudowany i rozbudowany przez jego syna, Ludwika XIV (rządy: 1643–1715), który uczynił z niego główną siedzibę dworu królewskiego.
Od 1682 roku Wersal był oficjalną rezydencją króla Francji i centrum władzy absolutnej. Stanowił fizyczne i symboliczne „słońce” monarchii – wszystko miało „krążyć” wokół króla. Był narzędziem kontroli arystokracji – magnaci, zamiast knuć w swoich zamkach, musieli ubiegać się o miejsce przy królu w Wersalu.
Sypialnia króla w Pałacu Wersalskim
Najbardziej symboliczne pomieszczenie Wersalu – miejsce, gdzie Ludwik XIV spał i budził się, ale też..gdzie odbywały się codzienne rytuały zwane lever du roi (poranne wstawanie króla) i coucher du roi (wieczorne układanie do snu), w obecności dworzan i wybranych gości.
Dominuje czerwień i złoto, symbole władzy i majestatu. Baldachim łóżka przypomina tron - miejsce, z którego „słońce” świeci na poddanych. Sufit zdobią alegoryczne malowidła – m.in. Apollo, postacie mitologiczne i sceny z historii antycznej, które miały nawiązywać do cech idealnego władcy.
Galerie des Batailles
Zlokalizowana w południowym skrzydle pałacu, zbudowanym na polecenie Ludwika Filipa I w XIX wieku, kiedy przekształcał Wersal w muzeum historii Francji.
To największa sala w całym pałacu Wersalskim – mierzy ponad 120 metrów długości. Poświęcona jest najważniejszym zwycięstwom wojennym Francji, od czasów bitwy pod Tolbiac (496) po napoleońskie sukcesy.
Galerie des Glaces
Nazwa pochodzi od lusterek, które pokrywają całą ścianę naprzeciwko okien. W czasach Ludwika XIV lustra były luksusowym towarem, produkowanym głównie w Wenecji. Król Francji zainicjował ich krajową produkcję, łamiąc włoską dominację, co miało również znaczenie polityczne i gospodarcze.
Zestawienie okien i luster:
- wzmacniało efekt światła i przestrzeni,
- symbolizowało światłość władzy i absolutyzm,
- tworzyło grę odbić – widoczna była cała szlachta, która gromadziła się tam, by być „w blasku króla”.
Salle du Sacre
Salle du Sacre (czyli „Sala Koronacji”) w Wersalu to dawna Sala Gwardii Królewskiej, która została później przemianowana i przekształcona przez Ludwika Filipa w XIX wieku w Galerie Historii Francji.
W centrum tej sali znajduje się monumentalne malowidło - „Koronacja Napoleona” (fr. Le Sacre de Napoléon). Przedstawia moment, gdy Napoleon I koronuje sam siebie, a następnie koronuje cesarzową Józefinę w katedrze Notre-Dame w Paryżu (1804).
Salon de Mercure
Salon de Mercure to jeden z reprezentacyjnych pokoi w Apartamentach Króla (Grands Appartements du Roi) w Pałacu w Wersalu. Choć dziś może być mylony z sypialnią (bo ma łóżko z baldachimem), nie był faktyczną sypialnią Ludwika XIV, tylko pokojem ceremonialnym o symbolicznej funkcji — dedykowanym bogu Merkuremu.
Galerie des statues
Znajduje się na parterze Pałacu Wersalskiego. To część pałacu, która służyła bardziej jako przestrzeń ekspozycyjna dla rzeźb antycznych, alegorycznych oraz portretowych, niż jako genealogiczna oś czasu dynastii.
Park of Versailles
Jedno z najbardziej imponujących założeń krajobrazowo-architektonicznych w historii Europy – i z całą pewnością nie tylko pałac, ale też sztuka inżynieryjna i hydrauliczna na skalę niewyobrażalną jak na XVII wiek.
Ludwik XIV chciał, by woda w fontannach płynęła ciągle i z rozmachem, co w XVII wieku było ogromnym wyzwaniem. W 1685 roku rozpoczęto budowę kanału łączącego Wersal z rzeką Eure, oddaloną o ponad 80 km. Miał dostarczać wodę grawitacyjnie. Nigdy nie został ukończony. Etang de Trappes i inne sztuczne zbiorniki wodne w okolicznych lasach przechowywały wodę, pompowaną z Sekwany na wysokości na wysokości Marly-le-Roi i kierowały ją systemem kanałów.
Mimo wszystko… nie starczało wody, by fontanny działały jednocześnie, więc specjalne służby otwierały zawory tylko tam, gdzie przechodził król!
Projekt ogrodu stworzył André Le Nôtre, mistrz stylu jardin à la française – czyli ogrodu francuskiego: Symetria, osie widokowe, perspektywa, drzewa cięte w geometryczne formy, fontanny, rzeźby mitologiczne, pawilony.
Wersal był świadomą demonstracją absolutyzmu: natura ujarzmiona przez człowieka, wodę ujarzmia król, a wszystko podporządkowane jest jednemu punktowi – osobistej obecności monarchy. Nawet rzeźby mitologiczne odgrywały role polityczne, przedstawiając króla jako nowego Apolla.
Bassin de Latone
Jedna z najbardziej symbolicznych i widowiskowych fontann w ogrodach Wersalu.
Została zaprojektowana przez André Le Nôtre’a i zrealizowana przez rzeźbiarza Gasparda Marsy’ego w latach 1668–1670. Znajduje się na osi centralnej ogrodów, pomiędzy Pałacem a Kanałem Wielkim (Grand Canal). Przedstawia Latonę z dziećmi u góry (Apollinem i Artemidą), patrzącą z góry na tłum metamorfozujących się wieśniaków — częściowo ludzie, częściowo już żaby, jaszczury lub inne płazy.
Le Bassin d`Apollon
Centralny i kulminacyjny punkt osi ogrodów Wersalu, zaraz przed Kanałem Wielkim (Grand Canal).
W mitologii greckiej Apollo codziennie przemierzał niebo na rydwanie zaprzężonym w rumaki, przynosząc światło światu.
W wersalskim wydaniu Apollo wyłania się z wody o świcie, prowadząc swój rydwan zaprzężony w cztery konie. Towarzyszą mu nimfy i tritony, które grają na muszlach lub pomagają w powożeniu.
Cathédrale Saint-Louis de Versailles
Katedra znajduje się na południe od Pałacu Wersalskiego, w tzw. dzielnicy Saint-Louis, stworzonej w czasach Ludwika XV dla urzędników i służby królewskiej. Jej budowę rozpoczęto w 1743 roku, ukończono w roku 1754, na podstawie projektu Jacques Hardouin-Mansart de Sagonne - wnuka słynnego Jules’a Hardouina-Mansarta, architekta Pałacu Wersalskiego.
W czasie rewolucji kościół został zbezczeszczony, jak wiele innych – był używany jako Świątynia Rozumu (Temple de la Raison). Po rewolucji francuskiej, w 1802 roku, stał się katedrą diecezji wersalskiej ustanowionej przez konkordat Napoleona z papieżem.
W Wersalu istnieje również Église Notre-Dame de Versailles (1686), który był starszym kościołem parafialnym i miejscem chrztu członków rodziny królewskiej. Oba kościoły współistniały, ale Saint-Louis został wyniesiony do rangi katedry.
Hôtel de Ville
Ratusz Wersalu – to niepozorny, ale elegancki budynek, który wygląda niemal jak mały pałac. Znajduje się przy głównej drodze prowadzącej do kompleksu pałacowego (Avenue de Paris) i często bywa niezauważany przez turystów zmierzających prosto do bram Château de Versailles.
Wybudowano go w latach 1897–1900 w miejscu wcześniejszego obiektu (dawnej siedziby miejsko-pałacowej administracji), by pełnił funkcję urzędową i reprezentacyjną.
Temple protestant de l`Eglise Unie Versailles
Główny kościół protestancki w Wersalu i jedno z ciekawszych miejsc w mieście, choć rzadziej odwiedzane przez turystów niż pałac.
Temple protestant to świątynia należąca do Église Protestante Unie de France – czyli Zjednoczonego Kościoła Protestanckiego Francji, który powstał w 2013 roku z połączenia kalwinistów i luteran. Świątynia w Wersalu to aktywnie działający zbór protestancki, który służy lokalnej wspólnocie religijnej oraz organizuje wydarzenia kulturalne.
Hôtel des Invalides i Musée de L`Armée
Hôtel des Invalides i mieszczące się w nim Musée de l’Armée to jedno z najważniejszych miejsc związanych z historią wojskowości we Francji
Luwr - Palais du Louvre
Palais du Louvre to nie tylko jeden z najsłynniejszych muzeów świata, ale przede wszystkim rezydencja królewska, której historia sięga średniowiecza.
