Mccheta Kartlia | zabytki, atrakcje, turystyka

Król Mirian III i jego żona, królowa Nana, to postacie o ogromnym znaczeniu w historii Gruzji – byli pierwszymi władcami, którzy przyjęli chrześcijaństwo jako religię państwową, co miało miejsce na początku IV wieku. Ich groby rzeczywiście znajdują się w Mcchecie, w monastyrze Samtawro, który do dziś jest ważnym miejscem pielgrzymkowym.

Mirian III rządził władztwem Kartlii (Iberii), jednego z historycznych królestw Gruzji, w latach ok. 284–361. Pochodził z dynastii Chosroidów, która miała korzenie persko-ormiańskie (według tradycji jego ojcem był Mirvano, wysłannik perskiego dworu).

Początkowo był poganinem i przeciwnikiem chrześcijaństwa. Jego nawrócenie wiąże się z postacią św. Nino z Kapadocji, chrześcijańskiej misjonarki, która według legendy uzdrowiła królową Nanę i dokonała cudów na królewskim dworze. Według przekazu tradycyjnego, Mirian doznał nawrócenia w czasie polowania, kiedy ogarnęła go nagła ciemność i dopiero po modlitwie do „Boga Nino” światło wróciło – co uznał za znak.

Królowa Nana miała pochodzenie grecko-rzymskie lub syryjskie, według różnych wersji – być może była córką rzymskiego urzędnika. Była ciężko chora, a św. Nino miała ją uzdrowić. To wydarzenie głęboko wpłynęło na rodzinę królewską i przyspieszyło proces chrystianizacji. Była gorliwą chrześcijanką i patronowała budowie pierwszych kościołów.

Jeden z najważniejszych i najstarszych zabytków chrześcijańskich w Gruzji. Według legendy Elizeusz, Żyd z Mcchety wyruszył do Jerozolimy, by bronić Chrystusa przed sądem, lecz nie zdążył. Odkupił szatę Chrystusa od Rzymian i zabrał ją ze sobą do Gruzji. 
Po powrocie oddał szatę swojej siostrze Sydonii, która została w niej pochowana, a na jej grobie wyrósł wielki cedr.

Święta Nino poleciła, aby zbudować kościół w miejscu grobu Sydonii, lecz cedr rosnący na jej grobie nie dał się ściąć. Dopiero gdy święta Nino pomodliła się, drzewo uniosło się i budowa została ukończona. 

Jeden z najważniejszych i najbardziej uroczystych momentów w życiu duchowym Gruzji – liturgii paschalnej w katedrze Sweti Cchoweli w Mcchecie, celebrowanej przez katolikosa-patriarchę całej Gruzji Eliasza II. To wydarzenie łączy w sobie starożytne chrześcijańskie rytuały z głęboko zakorzenioną gruzińską tożsamością narodową i religijną.

Liturgia Wigilii Paschalnej (ღამის ლიტურგია – gamis liturgia): Zaczyna się późnym wieczorem Wielkiej Soboty i trwa do rana Niedzieli Wielkanocnej. Wierni gromadzą się w ciemnym kościele, trzymając świece paschalne, czekając na Światło Zmartwychwstania.

Procesja wokół kościoła (გალობანი – galobani): duchowieństwo i wierni trzykrotnie okrążają świątynię, śpiewając hymn „Chrystus Zmartwychwstał!” (ქრისტე აღდგა! – Kriste aghdga!). Procesja symbolizuje niewiasty idące do grobu Chrystusa, który okazuje się pusty.

Zwiastowanie Zmartwychwstania: Po procesji patriarcha zatrzymuje się przed zamkniętymi drzwiami kościoła i głosi, że Chrystus zmartwychwstał, na co zgromadzeni odpowiadają „Zaprawdę zmartwychwstał!” (ჭეშმარიტად აღდგა! – ch’eshmaritad aghdga!). Następuje otwarcie drzwi – symbol triumfu życia nad śmiercią.

Relikwia św. Andrzeja Apostoła w katedrze Sweti Cchoweli w Mcchecie to jeden z najbardziej czczonych przedmiotów kultu w Gruzji. Ma ona kształt ludzkiej stopy, co czyni ją szczególnie sugestywną i symbolicznie silną – zarówno w kontekście misyjnej działalności św. Andrzeja, jak i jego obecności w tradycji gruzińskiej.

Nie jest to relikwia w sensie biologicznym (kość), ale kamień z odciskiem stopy, który miał się zachować jako świadectwo obecności apostoła. Tradycja przypomina relikwie typu "contact relics", czyli takie, które powstały przez dotyk lub obecność świętej osoby. Podobne formy relikwii znane są także z Palestyny, Grecji czy Armenii (np. „kamień stopy Jezusa” na Górze Oliwnej).

Według starożytnej tradycji gruzińskiej, św. Andrzej był jednym z apostołów, którzy głosili Ewangelię na Kaukazie. Przypisuje mu się nawrócenie mieszkańców Kolchidy i Iberii (czyli zachodniej i wschodniej Gruzji).

Miał dotrzeć aż do regionów dzisiejszego Poti, Gori, a także Mcchety, gdzie głosił naukę Chrystusa. W gruzińskiej ikonografii często przedstawiany jest z krzyżem w kształcie litery X i zwojem, a jego kult w Gruzji ma starożytne korzenie (już od IV–V wieku).

Katedra św. Szczepana Pierwszego Zbawiciela. W jego skład wchodzą budynki z różnych czasów: kościół halowy przebudowany z nawy na północ od starej trójnawowej bazyliki z VII-VIII wieku, brama oraz dobudowana na bramie wieża obronna z wieku XVI-XVII.

Klasztor Krzyża Mccheti, świątynia i monastyr z VI wieku. Znajduje się na wschód od Mccheti, u zbiegu rzek Mtkwari i Aragwi, na szczycie skalistej góry. Wpisany na listę zabytków światowego dziedzictwa kulturowego.

Nazwa świątyni ma podłoże historyczne. W latach 30-tych IV wieku, od pierwszych lat przyjęcia chrześcijaństwa, król Mirian III wzniósł w tym miejscu drewniany krzyż, który później czczony był nie tylko przez Gruzinów, ale także chrześcijan z całego Kaukazu. 

Jeden z najstarszych zachowanych egzemplarzy epigraficznych gruzińskiego pisma asomaturkowego wyryty jest na płaskorzeźbach fasady wschodniej i południowej Katedry Krzyżowej, na cokole krzyża wzniesionego pośrodku świątyni.

Wczesnośredniowieczna twierdza, broniąca dostępu do Mcchety, w starożytności nazywano ją Belta. W miejscu, w którym się znajduje, dolina jest bardzo wąska, dlatego zamek doskonale zabezpeiczał miasto od tej strony.

Podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na zamku w latach 2006-2008 liczne materiały z różnych okresów wykazały, że Bebriscikhe było aktywną twierdzą już od IV wieku.

Centrum Informacji Turystycznej w Mcchecie to kluczowy punkt dla wszystkich podróżnych, którzy chcą dowiedzieć się więcej o mieście Mccheta i jego atrakcjach. Centrum położone jest w sąsiedztwie słynnej katedry Svetitskhovli, dlatego nie sposób go przeoczyć.